یادداشت: مرضیه پناهی، بنیان‌گذار «نمد گالری»، دانش‌آموخته مقطع لیسانس رشته روابط بین‌الملل است. او پیش از سقوط حکومت پیشین به‌حیث کارشناس روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، در اداره امور ریاست جمهوری کار کرده است. خانم پناهی می‌گوید که «نمد گالری» در حوزه هنر و فرهنگ کار می‌کند که تا کنون مجموعه کار سه هنرمند را در سال ۲۰۲۲ در کابل به نمایش گذاشته و فعلاً یک مجموعه از کارهای هنری لطیف اشراق را در گالری (Virtual Reality Gallery) در اروپا به نمایش گذاشته است. او می‌گوید که برای معرفی فرهنگ افغانستان به یک خانه مشترک در اروپا نیاز است و «نمد گالری» می‌تواند این فرصت را فراهم سازد.

۸صبح: گالری نمد چرا این‌ بار در اروپا راه‌اندازی شد؟

پناهی: هنر مرز نمی‌شناسد و در هر جایی که باشیم، چشم‌انداز ما با ما خواهد بود.

۸صبح: هدف این کار چیست؟

پناهی: هدف ما دو جنبه را در بر می‌گیرد: یکی این‌که هنرمندان افغان را حمایت کنیم، چه آنانی که در داخل کشور هستند و چه در بیرون. دوم این‌که تغییرات فکری و حوادث تاریخی افغانستان را از طریق زبان هنر منعکس کنیم تا فکر و اندیشه ایجاد کرده بتوانیم و خلاقیت را پاس بداریم.

۸صبح: نقش هنر را در مبارزه با وضعیت کنونی افغانستان چگونه می‌یابید؟

پناهی: هنر می‌تواند لحظه را ثبت کند. بعد از جنگ‌های بسیار بزرگ تاریخی که در اروپا رخ داده است، این هنر و بالخصوص نقاشی بوده که توانسته تاریخ را برای نسل‌های آینده بازگو کند. هنر آزاد است و می‌تواند آزادانه روایت‌ها را بیان کند. این کاری است که ما برای نسل‌های آینده‌مان برجا خواهیم گذاشت. از سوی دیگر، هنر می‌تواند بیان‌کننده واقعیت‌های جامعه افغانستان باشد. طالب نمی‌تواند از من و تفکر من نماینده‌گی کند. این هنر است که تفکر ما، باورهای ما و اندیشه‌های ما را به جهان نشان دهد. هنر فارغ از هر گونه دغدغه‌های رنگی و نژادی ا‌ست. هنر قدرت متحد کردن را دارد و می‌تواند ایجادگر یک مکتب باشد.

۸صبح: نمد چه چیز متفاوتی ارایه می‌دهد؟

پناهی: ما در نمد تنها قصه یک هنرمند را نه، بلکه قصه چندین هنرمند را منعکس می‌کنیم. ما از قشلاق‌های افغانستان شروع می‌کنیم، با قصه‌های خوشی و غم زنانی که نمد را درست می‌کنند و بعد آن را با هنر نقاش‌مان آمیخته می‌کنیم. هر محصول ما حاصل چندین زنده‌گی و تجربه است. هر محصول روایت‌گر چندین قصه است. ما با محصولات‌مان می‌خواهیم فراتر از جنبه اقتصاد و فرهنگ رفته و در تحولات فکری یک نسل نقش داشته باشیم.

۸صبح: به نظر می‌رسد نمد همزمان که به هنر می‌اندیشد، بر صنایع مردمی و محلی افغانستان هم تمرکز دارد. این شیوه چه‌قدر طرف‌دار دارد؟

پناهی: در حالی که بازار هنر به‌شدت تجاری شده‌، ما جنبه کارآفرینی اجتماعی آن را در مرکز توجه قرار داده‌ایم. ما شاهد نقش بارز هنر در تحولات تاریخی هستیم و آگاهیم که هنر چگونه می‌تواند در چنین زمانی برای مردم روحیه‌بخش باشد. در طول دو سال تجربه زنده‌گی کردن در اروپا، من داستان نمد و محصولات وطن را هر جایی که رفتم، با خود بردم و با تمامی دوستان و همکارانم شریک کردم. حمایت آن‌ها و طرز برخوردشان غیر قابل باور بود. آن‌ها به محصولاتی که با زحمت دست درست می‌شود، ارزش والایی می‌دهند.

۸صبح: آینده نمد را چگونه می‌بینید؟

پناهی: نمد قرار است تبدیل به یک چتر بزرگ برای هنرمندان افغانستان شود. ما باید یک خانه مشترک برای معرفی کردن فرهنگ‌مان داشته باشیم، همان‌گونه که آلمان Goethe Institut را دارد.

۸صبح: آیا این کار یک تجارت محض است یا محلی برای جمع شدن هنر نقاشی و هنرمندان در تبعید؟

پناهی: با واقعیت‌های جامعه باید کنار آمد. اقتصاد نقش مهمی ایفا می‌کند و بنابر‌این ما یک تجارت هستیم و خواهیم بود، اما این به این معنا نیست که ما تنها به روی یک جنبه تمرکز داریم. نمد باید یک آدرس برای هنر و هنرمند آن دیار باشد. فرقی نمی‌کند که در کدام جغرافیا فعلاً زنده‌گی می‌کند، هنر مرز نمی‌شناسد.

۸صبح: مخاطبان شما چه کسانی هستند؟

پناهی: گروه‌های متعددی بوده می‌توانند. هنرمندان، هنردوستان، منتقدان هنر، موزیم‌ها و گالری‌ها، دانشگاهیان و کسانی که در بازار تجارت هنر هستند.

۸صبح: بر مخاطبان بومی اروپایی چه‌قدر تمرکز دارید؟

پناهی: ما این بار کارمان را در بازار بین‌المللی شروع کرده‌ایم و این بسیار هویداست که بومیان غرب در مرکز توجه‌مان قرار دارند. این‌ها مخاطبان درجه اول ما خواهند بود تا با فرهنگ آن دیار آشنا شوند. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی نقش خود را ایفا کرد و این خط باید ادامه داده شود.